Η μαθητική «διαρροή» αναφέρεται στους νέους εκείνους οι οποίοι δεν ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση ή γενικότερα σε άτομα που διακόπτουν τις σπουδές τους σε ανώτερες εκπαιδευτικές βαθμίδες .Τα εφόδια που αποκτά το άτομο στις εκπαιδευτικές αυτές βαθμίδες θεωρούνται αναγκαία συνθήκη για τη συνέχιση των σπουδών σε ανώτερη εκπαιδευτική βαθμίδα, για την παρακολούθηση προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης, αλλά και για την ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας σε δραστηριότητες χαμηλών απαιτήσεων. Το πρόβλημα της πρόωρης σχολικής εγκατάλειψης αφορά όλες τις χώρες, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο, ανάλογα με τα ποσοστά που εμφανίζονται σε καθεμιά.
ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗΣ
(Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη στις χώρες μας- Ελλάδα, Τουρκία, Πολωνία, Ιταλία και Πορτογαλία)
Το πρόβλημα της εγκατάλειψης είναι πολύ περίπλοκο, αφορά όλες τις πτυχές της σχολικής κοινότητας: το εκπαιδευτικό σύστημα, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, τις οικογένειες και την κοινωνία γύρω τους
α. Λόγοι που σχετίζονται με το σχολείο
Οι δυσλειτουργίες του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος σε συνδυασμό με παλιομοδίτικες μεθόδους διδασκαλίας και μη καταρτισμένο προσωπικό δημιουργούν τις συνθήκες για την διαρροή των μαθητών.
• Βαθμοθηρικά εκπαιδευτικά συστήματα που αυξάνουν τον ανταγωνισμό και την ανταγωνιστικότητα στο σχολείο. Οι μαθητές μπορεί να γίνουν παράλογα εγωιστές και το αίσθημα της μοναξιάς επικρατεί.
• Εκπαιδευτικά προγράμματα και αναλυτικά προγράμματα σπουδών που δεν είναι ελκυστικά, δεν προσελκύουν την προσοχή των μαθητών, δεν τους επιτρέπουν να είναι δημιουργικοί.
• Ιδιαίτερα απαιτητικά προγράμματα με πολλά διαφορετικά αντικείμενα οδηγούν σε έλλειψη ελεύθερου χρόνου για τα χόμπι των μαθητών και τα προσωπικά τους ενδιαφέροντα
• Μεγάλος αριθμός μαθητών ανά τάξη
• Δυσκολία μετάβασης μεταξύ των βαθμίδων εκπαίδευσης
• Βαθμοθηρία
• Έλλειψη χώρων κοινωνικής συναναστροφής στα σχολεία.
• Ο ανεπαρκής αριθμός των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υποχρεώνει τους μαθητές στις αγροτικές περιοχές, όπου ο πληθυσμός σχολικής ηλικίας είναι χαμηλός, να μένουν σε οικοτροφεία μακριά από το σπίτι, ή να μεταφέρονται με λεωφορείο από απομακρυσμένα σχολεία στο κέντρο της επαρχίας.
- Η αντιμετώπιση από την πλευρά της διοίκησης και των εκπαιδευτικών.
• Δασκαλοκεντρική μάθηση, η οποία, όταν επικρατεί, προωθεί την παπαγαλία στη μάθηση και η περισσότερο θεωρητική παρά πρακτική γνώση δεν δίνει στους μαθητές την ευκαιρία να λάβουν ενεργό μέρος στην εκπαιδευτική διαδικασία και δεν λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες μεταξύ των μαθητών.
• Άδικη εφαρμογή των σχολικών κανόνων.
• Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και η ενδοϋπηρεσιακή τους κατάρτιση.
• Τα διαπολιτισμικά σχολεία δεν λειτουργούν σωστά. Η επιβολή της κυρίαρχης ιδεολογίας στις μειονότητες, προκαλεί αισθήματα καταπίεσης στους μαθητές που ανήκουν σ΄αυτές.
β. Προσωπικοί λόγοι
Στο σχολικό περιβάλλον οι όροι αυτοί αλληλεπιδρούν με προσωπικούς λόγους των μαθητών, οι οποίοι είναι έφηβοι στη δύσκολη και ευαίσθητη ηλικία των 12 μέχρι 16 χρόνων.
• Η βία ανάμεσα σε συμμαθητές και ο εκφοβισμός στα σχολεία
• Ο φόβος της αποτυχίας, η αποτυχία και η απάθεια έναντι του σχολείου. Φτωχές επιδόσεις των μαθητών σε συνδυασμό με την επαναλαμβανόμενη ακαδημαϊκή αποτυχία, μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση των μαθητών. Η απογοήτευση που αισθάνονται τα παιδιά στο σχολείο, μπορεί να τους κάνει να αδιαφορούν για σπουδές ή να τους κάνει επιθετικούς με τους συνομηλίκους τους. Επίσης, μπορεί να έχουν κάποια προβλήματα πειθαρχίας.
• Σκασιαρχείο
• Έλλειψη κινήτρου και ενδιαφέροντος προς το σχολείο (οι μαθητές το βρίσκουν βαρετό)
• Μαθησιακές δυσκολίες και τα προβλήματα προσαρμογής στο σχολείο
• Έλλειψη εμπιστοσύνης σε δασκάλους,
• Φίλοι / πίεση από τις παρέες (κακές επιρροές)
• Φυσικές αλλαγές και εφηβεία προκαλούν αποπροσανατολισμό
• Επιβλαβείς συνήθειες – να συχνάζουν σε ίντερνετ καφέ και να παίζουν παιχνίδια
• Προβλήματα υγείας
• Γάμος
• Εφηβική εγκυμοσύνη
• Σύγκρουση με το νόμο
• Υποκουλτούρες
• Χαμηλό επίπεδο ικανοτήτων στην επίσημη γλώσσα της χώρας υποδοχής
γ. οικογενειακά προβλήματα
Η συνεργασία σχολείου-γονέων θα μπορούσε να διαχειριστεί προβλήματα όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω, αλλά οικογενειακά προβλήματα επιδεινώνουν την κατάσταση.
• Οι δυσλειτουργικές οικογένειες (ενδοοικογενειακή βία, αλκοολισμός) και δύσκολη σχέση ανάμεσα στους γονείς (διαζύγιο – διαλυμένη οικογένεια)
• Το παιδί δεν μπορεί να αναλάβει καμία ευθύνη που σχετίζεται με το σχολείο
• Οικογενειακή στάση απέναντι στην εκπαίδευση – η έλλειψη υποστήριξης από τους γονείς. Οι γονείς μπορεί να είναι αδιάφοροι για την πρόοδο των παιδιών τους και μπορούν επίσης να υποτιμούν την εκπαίδευση ως μια από τις σημαντικότερες προτεραιότητες που έχουν τεθεί για τους μαθητές, ή μπορεί να επιβάλλουν υπερβολική πίεση στους μαθητές τους. Και οι δύο καταστάσεις προκαλούν παιδική αντίδραση.
• Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των γονέων – είναι δύσκολο για αυτούς να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να μάθουν.
• Οικονομικά και άλλα προβλήματα της οικογένειας
• Ηθική της οικογένειας
• Η δομή της οικογένειας
• Έλλειψη θετικών προτύπων στην οικογένεια
• Όντας το μεγαλύτερο παιδί από το σπίτι
• Προκατάληψη της οικογένειας
• Ασθένειες
δ. κοινωνικοί λόγοι
Η οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση στις μέρες μας, λόγω της επίδρασής της στην αγορά εργασίας, έφερε νέα προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των κοινωνικών ομάδων και, τελικά στη λειτουργία του σχολείου.
• Η επίδραση των διαφορών μεταξύ των φύλων
• Κοινωνικό περιβάλλον
• Προβλήματα με την απασχόληση – οι μαθητές ισχυρίζονται ότι δεν τους δίνονται προοπτικές ώστε να είναι επιτυχημένοι στην μελλοντική τους επαγγελματική ζωή
• Οικονομική ενίσχυση σε οικογένειες με ανάγκες-μερικοί από τους μαθητές πρέπει να εργαστούν για να δώσουν τις οικογένειές τους οικονομική στήριξη
• Δυσκολίες στην ένταξη των οικογενειών των μεταναστών ή των θρησκευτικών μειονοτήτων
• Οι οικογένειες που ζουν σε ορεινές, φτωχές, απομακρυσμένες ή ακόμη και απομονωμένες περιοχές πιστεύουν ότι η εκπαίδευση δεν είναι μεταξύ των πρώτων προτεραιοτήτων τους.
• Αρνητική επίδραση των ηγετών της κοινότητας και των μέσων ενημέρωσης
• Παιδική εργασία. η ανεργία των γονέων – οικονομικά προβλήματα οδηγούν τις οικογένειες να μετακινούνται ή παροτρύνουν τα παιδιά να βρουν μια θέση εργασίας.
• Εποχιακή μετανάστευση
ε. πολιτικοί λόγοι
• Δυσπιστία έναντι της εκπαιδευτικής πολιτικής
• Ασφάλεια και τρομοκρατία
• Δυσπιστία προς τις πολιτικές απόψεις της κυβέρνησης
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου
1. Το σχολείο πρέπει να είναι φιλικό προς τους μαθητές (ενδιαφέρουσες δραστηριότητες, υποστήριξη από τους δασκάλους, ολιγομελείς τάξεις, κλπ)
2. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να κάνουν τα μαθήματα πιο ενδιαφέροντα και να χρησιμοποιούν κατάλληλη υλικο-τεχνική υποδομή, ώστε να προσελκύουν την προσοχή των μαθητών στην τάξη.
3. Να γίνει το σχολείο πιο ελκυστικό οργανώνοντας τις κτιριακές εγκαταστάσεις του σχολείου (εργαστήρια, γυμναστήριο, κήπος, κλπ).
4. Να προωθήσει εξωσχολικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο σχολείο, όπως:
– Σχολική Εφημερίδα, περιοδικό
– Ζωγραφική
– Διακόσμηση
– Σπορ ή καλλιτεχνικές διοργανώσεις.
– Μουσική κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων
– Εργαστήρια χορού
– Μουσικά εργαστήρια
– Εθελοντική εργασία/καθαριότητα
5. Να επιδιώξει τη συνεργασία ειδικών συμβούλων
6. Να χρησιμοποιηθούν οι εμπειρίες των μαθητών / ενηλίκων
7. Να παρακινηθούν οι καθηγητές να συμμετέχουν ενεργά στην καταπολέμηση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου.
8. Πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ του σχολείου και της οικογένειας. Οι οικογένειες θα πρέπει να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές συναντήσεις στο σχολείο ώστε να ενημερώνονται :
• για τη συμπεριφορά των μαθητών στην εφηβεία.
• για την πρόληψη του σκασιαρχείου
• για την πρόοδό των μαθητών στα μαθήματα
9. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αναθέτουν ευθύνες στους μαθητές στην τάξη και στο σχολείο, έτσι ώστε κάθε μαθητής να αισθάνεται ότι αυτός ή αυτή είναι μέρος του σχολείου. Είναι σημαντικό να αισθάνονται ότι είναι ξεχωριστές προσωπικότητες και ότι το σχολείο τους αγαπάει και ενδιαφέρεται γι΄αυτούς.
10. Θα πρέπει να υπάρχουν επιπλέον μαθήματα για τους απόντες μαθητές και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να προσπαθήσουν ώστε οι μαθητές να αγαπήσουν το σχολείο κατά τη διάρκεια αυτών των επιπλέον μαθημάτων.
11. Ένα ειδικό πρόγραμμα θα πρέπει να γίνει για τους μαθητές με κίνδυνο εγκατάλειψης του σχολείου.
12. Να παρακινήσει τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές μέσα από κίνητρα και βραβεία.
13. Να ενθαρρυνθούν οι τοπικές αρχές και οι ειδικευμένες ΜΚΟ να συμμετέχουν μαθητές από τις ομάδες με υψηλό κίνδυνο πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου ως εθελοντές σε διάφορα προγράμματα στήριξης (όπως για φροντίδα ηλικιωμένων ή για οικογένειες που έχουν ανάγκη).
14. Να τηρείται αρχείο για την παρακολούθηση της κατάστασης των μαθητών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών.
15. Να προωθηθούν διαπολιτισμικές δραστηριότητες για την ενσωμάτωση αυτών των μαθητών.
16. Να προσφέρει επιπλέον μαθήματα βελτίωσης της επικοινωνίας στη γλώσσα του κράτους μέλους υποδοχής για κάθε χώρα
17. Το σχολείο θα πρέπει να παρέχει οικονομική ενίσχυση σε μαθητές (π.χ.. Δωρεάν σχολικά βιβλία) και ψυχολογική υποστήριξη από τους καθηγητές τάξης, καθηγητές, εκπαιδευτικούς και σχολικά ιδρύματα.
18. Για να αυξηθεί η ευελιξία της εκπαίδευσης το πρόγραμμα σπουδών θα πρέπει να δώσει στους μαθητές περισσότερες δυνατότητες να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους, τα χόμπι. Αυτό μπορεί να σημαίνει νέες μεθόδους διδασκαλίας ή νέα θέματα και εγκαταστάσεις στο σχολείο.
19.Κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία της οικογένειας .
20. Οι μαθητές πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το να πάρουν μια καλή εκπαίδευση σημαίνει μια καλά αμειβόμενη εργασία στο μέλλον.
21. Θα πρέπει να προκληθεί η γνωστική περιέργεια και η δημιουργικότητα των μαθητών ώστε να προετοιμαστούν για αλλαγές και τη δια βίου μάθηση.
22. Να αναπτυχθεί η “προληπτική εκπαίδευση”, δηλαδή να εκπαιδευθούν οι μαθητές στο πώς να λύνουν διάφορα προβλήματα.
23. Nα οργανωθούν επισκέψεις σε ιδρύματα, οργανώσεις, που υποστηρίζουν προγράμματα τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να είναι επιτυχημένοι.
24. Να αναπτύξει σχέδια για την προστασία των παιδιών από την παιδική εργασία.
25. Να συνεργάζεται με διάφορα θεσμικά όργανα για την πρόληψη της προκατάληψης ενάντια στην εκπαίδευση των μαθητριών.
26. Να εκσυγχρονιστεί το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων / προγραμμάτων σπουδών.
27. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην αξιολόγηση και όχι στις εξετάσεις.
Αντιμετώπιση της εγκατάλειψης του σχολείου μέσω καινοτόμων στρατηγικών
Μερικές από τις παρακάτω παιδαγωγικές στρατηγικές μπορεί να έχουν θετική επίδραση στην πρόληψη διαρροής:
• Ο έγκαιρος εντοπισμός των μαθητών που κινδυνεύουν με σχολική αποτυχία και πιθανή διακοπή των σπουδών τους
• Εξατομικευμένη εκπαιδευτική και κοινωνική ενθάρρυνση και βοήθεια
• Ίση πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά και τους νέους
• Σχετικό και ελκυστικό πρόγραμμα σπουδών
• Ευέλικτα εκπαιδευτικά μονοπάτια
• Καλύτερη στρατηγική για την ενσωμάτωση νεοαφιχθέντων παιδιών μεταναστών
• Ομαλή μετάβαση μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων εκπαίδευσης
• Υψηλής ποιότητας, ελκυστική και ενδιαφέρουσα επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση
• Συμμετοχή των μαθητών και των γονέων στη σχολική διαδικασία λήψης αποφάσεων
• Αρχική και συνεχής ενδουπηρεσιακή επιμόρφωση εκπαιδευτικών.
• Ολιστική σχολική προσέγγιση.
• Ισχυρό και καλά ανεπτυγμένο σύστημα καθοδήγησης
• Συνεργασία με την αγορά εργασίας:
– παροχή ευκαιριών σε πρώιμο στάδιο, που επιτρέπουν στους νέους να γνωρίσουν τον κόσμο της εργασίας, για παράδειγμα μέσω της κατάρτισης στις επιχειρήσεις, η οποία θα μπορούσε να τους βοηθήσει να κατανοήσουν τις εργασιακές απαιτήσεις και προσδοκίες των εργοδοτών. Μπορεί επίσης να αυξήσει τα κίνητρά τους να συνεχίσουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση τους και να εστιάσουν καλύτερα στις μελλοντικές επιλογές σταδιοδρομίας.
• Συνεργατική εργασία με τους συμβούλους σταδιοδρομίας και ψυχολόγους για να στηρίξουν τις αποφάσεις των μαθητών.
• Ολοκληρωμένα προγράμματα.
• Έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση / κατάρτιση σε βασική και δευτεροβάθμια βαθμίδα της εκπαίδευσης
• Σχολεία με αυτονομία και συνεργασία μεταξύ της διοίκησης και των σχολείων, ώστε να τους προσφέρεται μεγαλύτερη ελευθερία να διαχειρίζονται τα προγράμματα σπουδών και τη διάρκεια προγραμμάτων των σπουδών των μαθητών.
What is the Forum Theater?
An activity against bulliong by pupils of 6th grade!